EQUADOR LAAND VAN VULKAANN

De eerste keer dat wi’j ier binn’kwaamn zeiln is alweer joarn eleedn. Op de navigasiekoartn stond  ’n vliegveld of ebeeld in de lengterichting van ’n dal, noord-zuud. D’r  um-en ’n ovale baand van bergn. Die nacht was ’t dal in ’t duuster, en de valleie  öng vol met onweerswollekn. Weerlecht overal, wi’j stamptn en gierdn as ’n beutien in de braanding. De gedachte dat wi’j in dit derde weerld laand, op ien skerreg radioboakntien mossn vertrouwn en bliend daeln in de

valleie tussn oge bergn stelde mi’j niet ielemoale op mien gemak. Van ’t boakn op de berg Condorcocha, die as ’n wachter de noordkaante van ’t dal beweakt, mossn wi’j richting oost van zuud zestien zeemijl uutvliegn, draein en de koers noar de baene oppakkn en noar ’t noordn laandn. Ien mijl te verre vliegn en in de dunne lucht wörd oen draeicirkel zo groot taa’j zo’n bulte graniet skampn. Doar wörd Suntekloas niet bliede van. ’t Veld van de oofdstad Quito, enuumd noar ien of aandere maarschalk, leg op oaste drie kilometer boovn zeenivo. De lucht is d’r zo dunne, dat aa’j dinkn ek trekke eevm ’n sprintien umme de lift of de bus nog te aeln, dan stoa’j te ieng’ as’n belgies trekpeerd.
’n Joar laeter waar ek d’r weer,  toen kwaamn wi’j anvliengn met de zunsopgang, onder ’n onbewollekte emel. ’t Skouwspel wat ’n meinse dan te zien kreg is zo overdondernd dat ie d’r stille van wörn. ’t Dal is umringt deur vulkaann, sommige met ’n prachtige witte snijkegel zoas beveurbeeld Mount Fuji, in Japan. Verder naor ’t zuudn stet ’n grote vulkaan die asse stet uut te braekn die in ’n grote grouwe plume loodrecht de lucht in steg. Berregn met de  olde naemn die ze kreegn van de Inca’s,  Pichincha, Papallacta, Cotopaxi, Tungurahua, en Reventador, oaste allemoal actief, onderdiel van de ‘Ring of fire’,  zoas die de iele Stille Oceaan umringt. Wat ’n indrukwekkende pracht, wat ’n geweld.
Ons otel leg op de flank van de Pichincha, emelsbried zo’n vuuftien kilometer van de krater, die in 1999 nog ’n aswollek de atmosfeer instuurde van meer dan vuuftien kilometer ooge. De stad lag toen onder ‘n doemndekke loage asse. Gelukkeg stondn d’r toen gien vliegtuung van ons, want dan bi’j nog niet kloar. Vliengn in ’n aswollek is leemnsgevoarlek, doar wietn ze bi’j de KLM alles van. Doar vleug ’n naegelnije jumbo boovn Alaska deur ’n aswollek net uutebraekt deur ’n vulkaan. ’t Iele vliegtuug ezaandstroald, raemn ielemoale eskoerd, tot matglas, maer ’t erregste is dat de asse as porcelein stolt en zich vaste zet op de skoepnwieln van de stroalmoter. Dan wör ie vanzellef ’n grote zwever. Eileg respect veur dit fenomeen is gien overbodege luxe.

WILDE PEERDN
In Quito bin d’r twie Nederlaanders die ’n bedrief em en mountainbikes veruurn umme van die vulkaann of te jakkern. Ien van de mienst spektakulaire dingn die ek ooit edoan eb. Met de fiesn boovm op ’n grote jeep, de Cotopaxi op. Met ’t achterwiel in de snei, op 4500 meter boovm zeenivo loate wi’j ’t rem lös en soeze wi’j in ’n vliegnde sneistörrem noar beneedn. Waejn, en kold, kold, verskrekkeluk. Maer al gauw zakke wi’j  onder de wollek uut, kump d’r wat zunne bi’j, en dat skeelt gelieke ’n jasse. Op deze eugtn is weineg lucht, en ielemoale gien luchtvervuiling zoas dieper in ’t dal. De vista’s, de vergezechtn bin oadembeneemd. Virga, reengn die uut ’n wollek vaelt, maer die veur ’t de grond raekt alweer verdampt, angt as sluiers onder ’n grote cumuluswollek, ’n kudde wilde peerdn met de maenn wild in de wiend roast over ’n lege oogvlakte, en verder is d’r allient maer stilte. Zo’n noadrukkeleke stilte dat ie ’t oaste kunn eurn. Dit is ’t domein van ’n Indiaanse boer in ’n poncho op ’n peerd, met ’n kop van gelooid leer, en zien voetn in stijgbeugels die emaekt bin as alleve klompn, en mooi bewerrekt  bin,  met keuper beslaegn.  Dit is ’t domein van de condor, met ’n spanwiedte van twie meter en meer, die ier muujteloos uurn dref op onzichtbare luchtstromingn. Ier ku’j as passant allient maer noar kiekn, en luustern, en roekn, want ’n meinse zien zintuugn maekn dit niet vaeke mee. Et is mooi umme in ’n westerse weerld van gekte en sneltreingaank terugge te kunn goan in oen eufd en dat beeld van deze mooie plaese op te roepn, dat brengt rust, en ’n gevuul van geluk. Dat pakt gien iene mi’j meer of!
 As wi’j noar de noordkaante ofdaeln kome wi’j over ’n stuk van de Incatrail, de olde Pan-American Highway, veur de Inca’s van weleer de leevnsader en andelsroute over dit ongenaakbare terrein. Arie de Fiese, onze nederlaanse gids slaet kamp op bi’j de ruines van ’n olde grenspost die zo’n vuuf eewn terugge nog deur de oorspronkeleke bewoners van dit gebied wörde gebruukt. Tot dat de Spanjooln ’t feessien verknaldn. Noa ’n stievege lunch muun wi’j nog ’n paer onderd meter teengn ’n flauwe elling op, en dat vaelt vies teengn, ier muu’j elleke zuurstofmolekuul zellef bi’j mekaere gaern, en dat is verdraeit niet makkelek. Maer dan get ’t weer as de brandweer, over zaandweggies, en op iens soeze wi’j ’n olle weg in, en staere wi’j teeng vier upsnde kontn van wilde lama’s an. Eempies wachtn tot ze uut de olle weg bin en ’t laand in, want ’t bin raere biestn, doar muu’j gien ruzie mee kriegn, want dan spi’jn zo d’r ielemoale onder, en dat stinkt, dan loop ie kaans ’t aaj t’otel niet meer in maagn.

SCHEIDSLIJN
Op de evenaar, zo’n vuuf kilometer noordn van de stad stet ’n groot monument, allef op ’t noordeleke, allef op ’t zuudeleke allef rond. Ier loatn ze oe met ’n wasbaekkien zien oe ’t waeter d’r uut löp in ’n nummer, rechtsumme draeind, net as in de wc, ’n alleve meter noord van de evenaar, en dan loopn ze met ’t baekkien ’n alleve meter naor ’t zuudn van de evenaar en doar draeit ’t waeter links umme, en op de evenaar  vaelt ’t rechtstaandeg noar beneedn.  Doar löp ’n dekke streep, de evenaar, en doar goa’j dan overen stoan, met ien bien in ’t zuudn, en ien  bien in ’t noordn, en dan loat ie oe fotograveern. Zo doe’j dat as toerist. Ie merkn wel, wi’j em ’n zwoar leevm. Maer ja, as ek ’t niet doe, wie dan? Ein? Ie muun d’r altied iene em veur de mindere klussies.