De gemiddelde Nederlaander ef nog wel wat standaard veuroordieln over de gemiddelde Amerikaan. Dat soort veuroordieln, doar zit deurgoans wel ’n kern van woar’eid in, maer zie generaliseern wel en skeern dus dus ’n iel vollek over ien kamme. Ofgeloopn augustus waar ek op vekaansie in Amerika, ek bin in Washington, Lancaster Pennsylvania (bij de Amish) en in New York ewest met de femilie. In Washington DC bin ’n paer dingn mi’j bi’j ebleevn die vule indruk op mi’j maektn.

Tussn et Kapitool an de iene kaante en de Potomac rivier an de aandere kaante leg de zogenaemde Mall. ’n Grote, briede strook gruun. In et middn stet de Washington Needle, de noalde ter gedachtenis an George Washington, de eerste president van de VS. Aa’j doar vandoan noar de rivier loopn stet an et einde van de Mall et Lincoln Memorial, ook ’n imposant maermern gedenkteekn ter ere van disse vermoorde president, die an de macht was geduurnde de burgeroorlog.

Wat ook indrukwekknd is van dit stuk van de Mall is et monument ter noagedachtenis van de Twiede Weerldoorlog. Alle stoatn en overzeese gebiedsdeeln van de VS die ’n offer ebracht em bin ier vernuumd. Dat offer wat ebracht is, is ongekend. Vierhonderdduuznd Amerikaann em eur leevn eloatn in deze slag die de weerld woar as wi’j now in leevn bevrijd en evörmd ef. Dat em ze niet allient edoan, maer zie em wel et leeuwedeel veur eur reeknge eneumn. Et is ’n imposant gedenkteekn, net as de beroemde mure met de duuzndn naemn van de gesneuveldn in Vietnam.

An de aandere kaante van de rivier leg de Arlington begraefplaese. Doar wördt ’n meinse ook stille van. Dit is Oosterbeek en de Grebbeberg keer tiene. Prachtig glooinde euvels met grote loofboomn en eindeloze rij’n witte stienn. De graevn van de Kennedy’s, die opvaaln deur eur simpel’eid. Bobby Kennedy leg onder ’n wit eultn kruus, met ’n kleine stien met neks aanders as zien naeme. Oe vule aanders dan de protserige praalgraevn van Recoleta in Buenos Aires woar ek mi’j ’n alf joar geleedn verbaasde over de ‘kiek mi’j ies sjiek dood weenn’ cultuur. Zelfs over eur graf en probeerdn femilies ier te loatn zien wat ze weerd waarn.

Et graf van de onbekende soldoat wördt uut eerbetoon vierntwinteg uur per dag, alle daegn van ’t joar, bewaekt deur ’n marinier in vol uniform. De dag wat wi’j d’r waarn was et over de derteg groadn maer dit get gewoon deur. Ook in ’n snijstörm s’mörns um vier uur in januari, of in de stroomde reegn in oktober, as de toeristn weg bin. Altied, elleke dag.

Toen wi’j terugge leupn wörde ’n oge officier noar zien leste rustplaese ebracht. Op ofstand ston ek te kiekn. De kiste ewikkeld in de Stars&Stripes op ’n zwaert affuit etrökkn deur zes zwaerte peerdn. ’n Drumband die de kadans angaf op gedempte tromme en net veur dat de stoet bi’j et graf ankwam bleuzn de keuperbloazers Land of Hope and Glory. De iele toonn dreevn op de wiend over de gruune euvels. Dit was gien Hollywood, dit was echt. Dat grep oe wel bi’j de kladdn op zo’n moment.

Langs de Mall stoan an weersziedn de musea van de Smithsonian stichting. Het Air&Space museum is indrukwekknd. Wat de meinse epresteert ef sins die vlucht van de Wright Brothers stet ier uutestald. Gien sinecure! Doar kan ek uurn rondstruunn. Prachtig, doar wör ie as grote keerl zo bliede van as ’n kiend.

Maer wat ’n iele aandere indruk op mi’j noaleut as burger van ons kleine laendtien an de Noordzee was et bezuuk an et Museum of Art. Ek adde gien tied um noar et museum van de moderne kunst te goan, doar eb ek ook weineg mee, maer de klassieke kunst vien ek des te mooier.

De eerste zael öng vol met skilders uut de körte Amerikaanse geskiedenis. Toen ’n zael met Engelse skilders. Doarnoa ’n zael met beroemde Fraansn en toen ’n zael met Nederlaanse skilders uut de Gouden Eeuw. Toen ek doar deur ware kwam d’r  ’n zael met, road ies wat, nog meer Nederlaanse skilders. Portrettn van rieke koopliedn, stilleevns, wintertafereeln, zeetafereeln, tevule um op te nuumn. Die wandelde ek uut en toek kwaam ek in ’n zael met nog meer skilders uut ons kekkerlaendtien. Vervolgns wörde ek d’r uut estuurd want et was vuuf uur en de suppoostn woln noar uus. Maer ek ware nog langer niet kloar! De ongekende weelde en antalln skilderij’n uut de riekste periode van ons laand, d’r kwam bekaant gien einde an! Naemn van skilders woar ek nog nooit van ‘eurd ad.

Ek erinnerde mi´j dat ek ooit met ’n paer daegn over ad in Los Angeles en noar et Paul Getty museum ewest was. Doar was ’t etzelfde verael, et grootste diel van de kunst was uut de Gouden Eeuw van de Republiek der Zeven Provinciën. En dan muu’j oe bedinkn dat et Rijksmuseum en et Mauritshuis en welk museum in ons laand er ook vol mee angt. De ongekende en ongeëvenaarde produktiviteit vertelt  van ’n riekdom die de weerld nooit weer ezien ef sindsdien. Et frappante is dat deze produktiviteit piekte in ’n tiedsbestek van vuufteg joar. Zoas de engelsn zaegn; Mindboggling! Oen ersns trekkn d’r krom van.

Veureg joar was de serie De Gouden Eeuw van Hans Goedkoop op tillevisie, die is now op dvd te kriegn. Drekt koopn! Doar wörde ek stille van, woar dat kleine kekkerlaendtien toe in stoat was, vier’onderd joar geleedn. Die skilderij’n die de iele weerld over egoan bin, bin doar getuuge van. Ek was vrogger altied gek van de stripbuukies van Suske en Wiske. Ek zol d’r wat veur over em umme met die tiedmesiene van professor Barabbas terugge te goan en bi’j den Helder te stoan en te kiekn noar de Kerstvloot die kloar lag bi’j Tessel. Dat muut ’n onbeskriefelijk tafereel ewest em.

Eempies terugge noar die Amerikaann, zie bin luudruchteg en em allemoale ’n pistool onder ’t kussn en zie bin zo vet as modder en gebruukn met driehonderd miljoen inwoners ’n kwaert van onze weerld energie veurroad. Vier cilinders bin veur mietjes.  Zie em ’t altied op d’uppn over eur rechtn zoas die vast elaegd bin in eur Constitution.

Maer, zie em ook altied zonder mörrn die vrij’eedn bevöchtn en doar eur leevn veur eloatn. Want oe ad de weerld d’r uut ezien as ze et niet edoan addn? Dus veur dat ie ze ofskrievn met al die eerder genuumde veuroordieln, zie bin niet lange niet gek  en zie gedinkn de offers die ze emaekt em met stijl en trots. Zelfs al leup ’t uut op ’n debacle, zoas in Vietnam.

Dus aa´j ooit ies de kaans em umme dat allemoale te bewondern dan muu´j dat zeker doen, want d´r is vule te zien op die paer vierkaante kilometer. En dan eb ek ´t nog niet iens ´ad over dat optrekkien van Obama en dat die musea allemoale gratis bin!