KAMPEN - (door Jan Koster)

’t Is een gewone woensdagmorgen in september. Traag stroomt de IJssel onder de stadsbrug van Kampen door. De stad ontwaakt langzaam. De vroege nazomerzon schijnt vriendelijk over de oude Hanzestad. Bij de Plantage hangen enkele markante Kampenaren achteloos tegen hun fiets. ‘Ei ’t ook e’heurd?’ Al vroeg wisselen zij het laatste nieuws uit. In de Oudestraat is het druk. Links en rechts worden marktkramen opgebouwd . De grote boekhandelaren stallen hun waren. Winkeliers vullen hun laatste schappen met lekkernijen en de geur van gebrande koffie hangt stemmig over de stad. Vandaag is Kampen het centrum van kerkelijk Nederland. Vandaag is het de jaarlijkse Theologische Hogeschooldag van de Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt, een jaarlijkse toogdag voor de leden van dit kerkverband. Een dag die ook in het teken staat van onderlinge ontmoetingen, flaneren door de oude binnenstad…

De eerste (extra) treinen rollen het station van Kampen binnen, grote personenbussen overheersen het stadsbeeld, snerpende fluiten van geüniformeerde politieagenten die in en rond de stad het verkeer regelen. De kosters van de meeste kerkgebouwen hebben de deuren inmiddels geopend. Organist Zwart is al heel vroeg in de Bovenkerk. Nog even die orgelpijp stemmen, nog even een laatste controle van het speelwerk…

Het aantal mensen in Kampen is op deze dag met ruim 10.000 bezoekers uitgebreid. Deftige gereformeerde hoogleraren als onder andere Van Bruggen, Kamphuis en Douma houden toespraken in een van de Kamper kerkgebouwen. Het hart van deze Theologische Schooldag is vandaag niet de Universiteit aan de Broederweg, maar de Bovenkerk is ‘the place to be’. De plaats waar je vandaag echt moet zijn. Technici van de radio hebben hun opnamewagens bij de consistoriekamer gesitueerd. Dikke microfoonkabels slingeren zich over de vloer. De Luisterpost uit Amersfoort heeft een batterij aan hoogwaardige bandrecorders paraat staan die zang en toespraken op zullen nemen.

Terwijl de Bovenkerk snel begint vol te stromen verzorgt Willem Hendrik Zwart al het inleidend orgelspel. Het wordt vol. Tjokvol. Mudvol. De vloer van grafzerken is benomen door een enorme schare mensen. Wie geen stoel heeft, gaat staan. Of zitten. De eerste psalm wordt ingezet: ‘k Zal van de deugd der milde goedheid zingen, van ’t heilig recht der strenge rechtsgedingen: een psalmgezang, o hooggeduchte HEER’, Uw Naam ter eer.’ Dan volgt er weer een psalm, en nog een. Vol overtuiging zingen de gereformeerden. Krachtig en verzekerd. Nog steeds in de oude berijming. Het tempo is ritmisch, bijna hoog-ritmisch. Het weergalmt als een cadans door de ruimte heen. Zwart stimuleert tot zingen. Grote akkoorden achter de klavieren. Orgel en samenzang zijn volledig in evenwicht. Dit ‘koor’ heeft geen dirigent nodig… Er volgen toespraken, instemmend wordt het referaat van professor die-of-die aangehoord. En toch: het zingen in de Bovenkerk is voor veel bezoekers een van de mooiste momenten op deze Theologische Hogeschooldag.

Met banden vol van zang en toespraken gaan de opnametechnici ’s avonds terug naar hun studio om een verslag samen te stellen voor radio of ziekenomroep van deze Theologische Hogeschooldag. Eind jaren ’70 verschijnt er de eerste LP met samenzang vanuit de Bovenkerk in Kampen. Met als hoestekst: ‘Een psalmgezang, o hooggeduchte HEER’.’ Deze geluidsdrager is bij de Evangelische Omroep, bij ziekenomroepen en in vele gereformeerde gezinnen – en daarbuiten –  letterlijk grijs gedraaid. Het is nog steeds een indrukwekkend, ja zelfs een historisch klankdocument! Het is een weergave van een periode die verleden tijd is geworden. Zingen konden de gereformeerde broeders en zusters als geen ander! Later was er samenzang in de nieuwe berijming. Heel vreemd misschien, maar je hoorde het gewoon: de kracht was eruit.

De jaarlijkse Theologische Schooldag van de Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt vindt nu plaats op een vrijdagmiddag in de Broederkerk in Kampen, waar een groep aanwezigen een thematisch onderwerp kan volgen. Muzikaal wordt er een eigentijdse invulling aan gegeven. Verscheen er vroeger een extra katern van het Nederlands Dagblad met foto’s en verslagen van de Hogeschooldag, nu is de bijdrage beperkt tot een redactioneel artikel. O tempora, o mores! (Ach, wat een tijden, ach wat een zeden!)

JK