Technologies profijt
Stelt oe veur; Ie zittn lekker achter ‘t stuur van oen owto, de Tomtom is al eempies stille, de volgnde ofslag is over vuuf kilometer. Rusteg tuff-ie voort, tot opiens oen partner ’n skroew gef, net toen ie noar de mooie umgeving zaatn te kiekn. Veur oe is ’n owtomobilist aerd op de rem goan stoan want ’n femilie endn besleut dat ze noar de aandere kaante van de weg mossn. Uut alle macht ram ie et rempedaal in en ie vuuln de remmn raeteln tewiel et anti blokkeersysteem de remimpulsen rap doseert over alle wieln. Twinteg joar geleedn waarn ze eblokkeerd en waar ie giernd boovn op  de owto veur oe eklapt. Now stond ie net op tied stille. Met et aerte nog in de keel goa’j van de weg of volgns de instructies van et navigatiesysteem. Dat antiblokkeersysteem is net as de Tomtom ’n uutviending van de luchtvaart. Wi’j vliegn al joarn met ’n navigatieskerrem, woarop de geprogrammeerde route stet, en in ons geval is de automatiese piloot ook nog ies ekoppeld an deze navigatiecomputer, en zo vlieg ie ’n rozerood (magenta et dat) lijntien of, van vertrekpunt tot bestemming.

Et maekt vliegn en ook owtoriedn ’n stuk makkelijker. Et zal ooguut ’n kwestie van tied weenn veur de owto ’n automatiese piloot ef die an de tomtom ekoppeld kan wörn. De technologie is er al, in vergevörderde stoat van ontwikkeling. De noodzaeke  is nog niet ielemoale elder, maer doar koom’ek laeter nog op, die is d’r wel degelijk. En et kost weer extra geld netuurlek, umme dit in oen neie owto te kriegn.
Dat antiblokkersysteem zit ook al decennia op de wieln van de vliegtuugn, want met et baandnprofiel wat die em, overlangse groevn, zol zonder dit systeem bij de landing op ’n natte landingsbaene de zaeke blokkeern en ad ie gelieke aquaplaning met alle gevolgn van dien. As et systeem niet werrekt, ku’j reekn op ’n paer compleet ofgevlakte baandn. Wat mi’j met vierntwinteg joar ervaring nog steeds niet is overkoomn, en ek ope dat wi’j dat zo olln.
De techniek die uut de burgerluchtvoart is over ewaeid noar onze owto’s is eigenlijk weer te daankn an de Amerikaanse strijdkrachtn, die vaeke in ’n technologies ver veuruut eskeuvn positie met ongelimiteerde budgettn van de over-eid dit soort geavanceerde onderdieln kondn ontwikkeln en zo uutgruuin tot de miest moderne en goed uutgeruste strijdkracht in de weerld. Doar profiteern iel vuule takkn van onze westerse economieën nog elleke dag van.
Kiek maer ies noar de Formule 1 sport. De geavanceerde vleugels, spoilers, levern et umgekierde van ’n vliegtuugvleugel, naemelek neerwaartse druk, zovule dat zo’n dink op topsnel-eid an et dak van ’n tunnel blef kleevn. Etest in ’n wiendtunnel, die veur allerlei soortn toepassingn gebruukt  kan wörn. De grote wiendtunnel buutn Vollno, in de Noordoost Polder, dut neks aanders. In et verleedn bin doar satelietpaneeln etest, ’n model van de Concorde, toen die nog ontwikkeld wörde, owto concept modelln, stroalmotergondels, goa maer deur.
’n Vlieguug ef in de cokpit ’n transponder, dit is ’n kaessien wat met ’n steeds verandernde vier cieferige code zien positie uutzend noar de grondradar. Die ciefers vertelln de verkeersleider et type vliegtuug, naeme van de maatskappije, vluchtnummer, snel-eid, en eugte van et toestel. Die apparaatn zittn now ook al in vrachtwaegns, zodat ze op et kantoor van et transportbedrief precies de voortgang van de vrachtwaegn kunn zien en de klaante ’n nauwkeurege veurspelling kunn geevn wanneer zien spulln wörn ofeleeverd. Of umme te kiekn of de sjefeur ’n luie mieter is die ergns op ’n parkeerplaese stet te maffn.
Et leste stukkien vernuft uut de militaire luchtvaart wat ier en doar zien intrede deed in de moderne owto is de HUD, oftewel de Head Up Display. De informatie die ’n stroaljaeger piloot normaliter zol kunn aeln van de schermn in zien dashboard, dus eugte, snel-eid, koers, vertikale snel-eid, wiendrichting etc. wörd in ’n deurzechtege lens  op ’n stuk van de veurroete eprojecteerd. Ierdeur bliev-ie noar buutn kiekn, tewiel aa’j gelieke de miest essentiële informatie ook op ’t netvlies em. Ie oevn dus niet meer ‘head down’ in de cockpit te kiekn, woardeur ie overzicht van oen situatie zolln kunn verliezn.
 Toen wi’j dit veurjoar ’n kanariegele Chevrolet Camaro SS uurdn in Miami zat er ook ’n HUD in. Toerntal, snel-eid en de stand van de automatische versnellingsbak, de miest belangrieke informatie stond onderin  de veurroete, en ie olln  kontinu overzicht van de situatie op de weg veur oe. Dat was veur disse waegn gien overbodege luxe want met 437 pk en acht cylinders was et net of wi’j op derteg centimeter boovn de weg an ’t vliegn waarn.
Dat em die Amerikaann toch maer mooi veur mekaere, zie bin gek op brute kracht en gemak muut de meinse dienn. Dus kome wi’j altied weer van dat soort gadgets teegn die et leevn wat makkeleker en angenaemer maekn. Now nog ’n espresso apperatien, en ’n couveuze met wat saucijzebreudties en ie oevn de weg niet meer of.
Blef et sanitaire probleem over, doar bin ek nog niet ielemoale uut. Stelt oe veur, oen owtostoel ’n riednd toilet, teevns bidet, et muut kunn’! Stoa’j noast ’n keerl in de file die met ’t zwiet op ’t veureufd en ’n dekke rooie kop zit kruunn en te stuunn. Die maek-ie dan wel bliede met ’n baekkien stoelgang thee  met  waerrem  waeter uut oen espresso mesiene! 
Uuteindelek muun wi’j allemoale an ’n owto met automatiese piloot. Dan kunn wi’j ongestoord rookn, belln, skeern, typn, drietn, koffieleutn, eetn, zelfs amoreuze dingn beleevn. Want now doen vule meinsn dat toch ook al, behalve toiletteern dan, en et is leemnsgevoarlek! Owtomobilistn die koffie op eur bloes en dasse smeern, et saucijzebreudtien wat verkrummeld in oen skoot vaelt, braandende asse in oen kruus, tillefoon tussn de pedaaln in et veuronder. Ie zien lui zo machteg druk weenn met aandere dingn dan sjefeurn, et is ’n meraekel dat et vaeke nog goed get. Ie olln oen aerte vaste. Owtopiloot dus, oe sneller oe beter!